Επί πολλούς αιώνες σχεδόν όλοι όσοι διάβαζαν την Ιλιάδα και την Οδύσσεια πίστευαν, ότι οι ωραίοι στίχοι τους περιέγραφαν μυθικούς τόπους, μυθικά πρόσωπα, μυθικές καταστάσεις, που δεν ανταποκρίνονταν σε καμμιά πραγματικότητα.
Οι αρχαίοι έλληνες όμως και αργότερα και οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι όλοι αυτοί οι ήρωες υπήρξαν παρ’ ότι δεν προσδιόριζαν τις ακριβείς χρονολογίες των γεγονότων.
Εξ άλλου οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις από τον 19ο αιώνα και έως τώρα έδειξαν και δείχνουν, ότι οι βασιλιάδες και οι πόλεις, που αναφέρονται στα έπη του Ομήρου υπήρξαν πραγματικά.
Η πορεία όμως του Οδυσσέα κατά τα 10 χρόνια της περιπλάνησής του ήταν πάντοτε ένα θέμα σκοτεινό, που απασχολούσε από την αρχαιότητα και απασχολεί ακόμη ιστορικούς και φιλολόγους και γεωγράφους και αστρονόμους.
Από τον Πλάτωνα έως τον Στράβωνα και μετά πολλοί ασχολήθηκαν με το ταξίδι του Οδυσσέα και αυτή η αναζήτηση συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Πιστεύω, και ασφαλώς όχι μόνον εγώ, ότι οι αρχαίοι έλληνες μυκηναίοι και πριν από αυτούς οι μινωΐτες είχαν την τεχνική ικανότητα να σχεδιάζουν και να πραγματοποιούν μακρινά ταξίδια με βάση κυρίως την παρατήρηση της θέσεως των αστεριών και οπωσδήποτε με βάση τις πληροφορίες για μακρινούς τόπους, τις οποίες διατηρούσαν και αύξαναν από γενιά σε γενιά. Πληροφορίες τις οποίες για ευνοήτους λόγους , όσοι τις είχαν, δεν τις δημοσιοποιούσαν αλλά τις κρατούσαν μυστικές για τις οικογένειές τους ή τις πόλεις τους. Οι πληροφορίες ασφαλώς αφορούσαν τους λαούς που κατοικούσαν σε αυτούς τους ξένους τόπους, τα προϊόντα που παρήγαγαν ή είχαν ανάγκη, τα μεταλλεύματα που διέθεταν από τα ορυχεία τους – χαλκό, κασσίτερο, ήλεκτρο, χρυσό, άργυρο κλπ.
Δεν πρέπει να λησμονούμε, ότι πριν από τον Τρωικό Πόλεμο έγινε η πανελλήνια επίσης Αργοναυτική εκστρατεία προς την Κολχίδα μέσω του Ελλησπόντου, στην οποία έλαβαν μέρος πολλοί πρόγονοι των ηρώων της εκστρατείας εναντίον της Τροίας. Σε μεταγενέστερο μάλιστα της Οδύσσειας μύθο αναφέρεται ότι και ο Λαέρτης ήταν Αργοναύτης ενώ οι επικίνδυνοι τόποι της Οδύσσειας περιέχονται και στα Αργοναυτικά. Άλλωστε είναι προφανές ότι οι δύο εκστρατείες είχαν σκοπό την εξασφάλιση της ελεύθερης ναυσιπλοΐας προς τον Εύξεινο Πόντο.
Οι πρόσφατες σχετικά ανακαλύψεις οικισμών και οχυρώσεων και τάφων και εργαλείων και όπλων και τροχών και αμαξών από χαλκό σε όλη την Ευρώπη, την κεντρική και την βόρεια και όχι μόνο την νότια, που χρονολογούνται από την δεύτερη χιλιετία προ Χριστού αποδεικνύουν, ότι υπήρχε επικοινωνία των ανθρώπων που ζούσαν στην ήπειρο εκείνη την εποχή.
Για πρώτη φορά αυτή η επικοινωνία αναδείχθηκε στις εκθέσεις που οργάνωσε το Συμβούλιο της Ευρώπης με τίτλο “ΘΕΟΙ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ – Η Ευρώπη στις ρίζες του Οδυσσέα”. Στην Αθήνα αυτή η Έκθεση παρουσιάστηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο κατά το έτος 2000. Τότε εκδόθηκε ένας πολύτιμος κατάλογος και στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα.
Ο Οδυσσέας λοιπόν δεν ταξίδευε στα τυφλά. Γνώριζε που και γιατί πήγαινε.
Στην Οδύσσεια, περιέχονται αρκετές πληροφορίες, οι οποίες μπορούν να μας οδηγήσουν στον προσδιορισμό των τόπων που επισκέφτηκε, οπωσδήποτε όχι με ακρίβεια.
Πολλοί λοιπόν ερευνητές τους προηγούμενους δύο αιώνες έχουν προσπαθήσει να τοποθετήσουν αυτούς τους τόπους πάνω σε χάρτες εντός αλλά και εκτός Μεσογείου.
Ένας από αυτούς ήταν ο Ζιλμπέρ Πιγιώ (Gilbert Pillot), ο οποίος παρουσίασε την γνώμη του στο βιβλίο του «Ο μυστικός κόσμος της Οδύσσειας – Οι Έλληνες στον Ατλαντικό». Ο συγγραφέας, ιστιοπλόος ο ίδιος, ακολουθεί το κείμενο του έπους και ταξιδεύει μαζί με τον Οδυσσέα σε συγκεκριμένους τόπους. Με βάση το συγκεκριμένο βιβλίο:
- Οι Λωτοφάγοι βρίσκονταν στα νότια του Μαρόκου επί της ακτής του Ατλαντικού
- Οι Κύκλωπες ζούσαν στην Τενερίφη των Καναρίων Νήσων
- Το νησί του Αιόλου συμπίπτει με την Μαδέρα (Πορτογαλία)
- Το λιμάνι των Λαιστρυγόνων βρισκόταν στην Δυτική Ιρλανδία
- Το νησί της Κίρκης συμπίπτει με το νησί Μπάρα, το νοτιότερο των Εβρίδων
- Οι Κιμμέριοι βρίσκονταν στα Βόρεια παράλια της Ιρλανδίας στις εκβολές του ποταμού Φόϋλ
- Το νησί των Σειρήνων, η Σκύλλα και η Χάρυβδη βρίσκονται στην νησιωτική περιοχή δυτικά της Σκωτίας.
Παρουσιάζω εδώ και εδώ δύο χάρτες από το βιβλίο.
Υπάρχουν όμως και άλλοι σχετικά σύγχρονοι συγγραφείς, οι οποίοι έχουν χαράξει άλλες πορείες. Παρουσιάζω εδώ ένα σχετικό κατάλογο.
Τέλος ανακάλυψα προσφάτως μια ακόμη σχετική μελέτη, εντελώς πρωτότυπη αφού τοποθετεί την περιπλάνηση του Οδυσσέα εντός του Ευξείνου Πόντου.
Η μελέτη γράφηκε στην ρωσσική γλώσσα το 1819 από τον ελληνικής καταγωγής Βασ. Καπνιστή, γνωστό Ρώσο λογοτέχνη ενώ μεταφράστηκε από τον επίσης ομογενή έμπορο στην Οδησσό Κωνσταντίνο Αρτινό και δημοσιεύτηκε στο γνωστό ελληνικό περιοδικό ΕΡΜΗΣ Ο ΛΟΓΙΟΣ το 1820.
Αποτελεί μάλιστα αυτή η μετάφραση, την πρώτη επαφή των ελλήνων με την ρωσική λογοτεχνία, όπως αναφέρεται στον συλλογικό τόμο “Η Ρωσική λογοτεχνία στην Ελλάδα”, ο οποίος κυκλοφόρησε το 2006 υπό την επιμέλεια της Σόνιας Ιλίνσκαγια από τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ στην Αθήνα .
